به نقل از «همشهری آنلاین»

توده‌ای‌ها و منافق‌ها سرود انقلابی می‌ساختند

تاریخ انتشار: ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۴۵۶۳۹

همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:سال ۱۳۵۷ که رژیم پهلوی دوران اضمحلال را سپری می‌کرد، سرودهای انقلابی آرام آرام به زبان اعتراض مردم برای به نقد کشیدن حکومت خودکامه محمدرضا پهلوی تبدیل شد. اعتراض گسترده مردم و فریاد دادخواهی آنها، شعله‌های آزادیخواهی را در دل برخی هنرمندان متعهد آن برهه تاریخی روشن کرد و بسیاری از آنها با ساخت سرودهای حماسی نهال نوپای انقلاب را آبیاری کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سید حمید شاهنگیان از نخستین آهنگسازهای سرودهای انقلابی است که قبل از پیروزی انقلاب فعالیت و به عبارتی مبارزه با رژیم پهلوی را شروع کرد و با ساخت سرودهای وحدت بخش مثل خمینی‌ای امام، برخیزید ای شهیدان راه خدایی، زندانی، برخیزیم در هوای آزادی، ۱۷ شهریور، ۱۳ آبان و... نقش پررنگی در ایجاد وفاق و همبستگی برای تخریب پایه‌های حکومت پهلوی ایفا کرد. شاهنگیان که فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت از دانشگاه شیکاگو است، بعد از پیروزی انقلاب و تا سال ۱۳۶۰ در مقام رئیس شورای موسیقی و شعر صدا و سیما فعالیت کرد و بهتر از هر کسی ماجراهای مربوط به ساخت سرودهای انقلابی را روایت می‌کند.

اهالی موسیقی درباره شکل‌گیری هسته اصلی تهیه و تولید سرودهای انقلابی روایت‌های مختلفی را نقل می‌کنند. به‌طور مثال عده‌ای معتقدند نطفه سرودهای انقلابی بعد از استعفای دسته‌جمعی هنرمندان شناخته شده موسیقی سنتی مثل لطفی و شجریان از رادیو و تشکیل کانون چاوش گذاشته شد. به نظر شما هسته اصلی ساخت سرودهای انقلابی کجا و چگونه شکل گرفت؟

برای اینکه بدانیم هسته مرکزی کجا شکل گرفت باید تعریف صحیحی از سرودهای انقلابی ارائه بدهیم. آن چیزی که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی تحت عنوان سرود انقلابی بین توده مردم جا افتاده بود هیچ ارتباطی به فعالیت خواننده‌ها و آهنگسازهای حرفه‌ای نداشت. مردم در محافل عمومی و خصوصی می‌خواندند: ۱۷شهریور روز ننگ توست، ۱۷شهریور افتخار ماست. یا در جای دیگری می‌گفتند: برخیزیم در هوای آزادی و در یک برهه دیگر سرود زندانی و سرباز را می‌خواندند.

بنا براین معتقدید هسته اصلی سرودهای انقلابی بین توده مردم شکل گرفت؟

اگر منظور این ژانر موسیقی بدون استفاده از ساز باشد دقیقاً همین‌طور است. وقتی مردم سرود خمینی‌ ای امام، برخیزید ای شهیدان راه خدا و نصر من‌الله، جاودان نقش لوای تو را می‌خواندند، این واقعیت که سرودهای انقلابی ارتباطی با هنرمندان حرفه‌ای نداشته و بین توده مردم شکل گرفته و بر سر زبان‌ها افتاده بیشتر خودش را نشان می‌داد. همه این سرودها در حسینیه ارشاد و خانه پدری من و زیرزمین خانه برخی دیگر از دوستان ضبط و اجرا می‌شد. این یک تعریف از سرود انقلابی است. تعریف دیگرش می‌شود اینکه سرودهای انقلابی که از جنس موسیقی و ترانه‌های قبل بود با جهتگیری و ضرباهنگ متفاوت. یعنی آهنگساز حرفه‌ای آهنگ را ساخته، نوازنده حرفه‌ای نواخته، شاعری که با خواننده‌های آن سال‌ها کار می‌کرده شعر را سروده و خواننده آن را اجرا کرده است. در این نوع تعریف به سرود قسم به اسم آزادی می‌رسیم که کار آقای جهانبخش پازوکی است. تصور می‌کنم دسته اول بسیار به واقعیت نزدیک‌تر است.

در تعریف سرود انقلابی، آهنگ وحدت که با صدای فرهاد مهراد منتشر شد جزو کدام دسته قرار می‌گیرد؟

در مورد آهنگ وحدت باید بگویم که ما از همان ابتدا متوجه شدیم که شاعر اثر شیطنت کرده است. به این دلیل که پیامدار با پیامبر معنای لغوی متفاوتی دارند. پیامبر یعنی فردی که مأمور شده پیامی را از یک مبدیی دریافت کند و به گوش مردم برساند اما پیام‌دار کسی است که حرفی برای گفتن دارد و این فرد می‌تواند مارکسیست هم باشد. ولی در هر حال‌ کاری بسیار خوبست و عناصر دخیل در تولید آن کارشون رو خوب بلد بودند. همان‌طور که گفتم باید تعریف مشخصی از ژانر سرود انقلابی داشته باشیم تا به درستی درباره والا پیامدار و امثالهم نظر بدهیم. در آستانه پیروزی انقلاب فضا به‌گونه‌ای بود که به قول معروف هر کسی از ظن خود شد یار من. آن موقع یکسری از هنرمندان حرفه‌ای وارد میدان شدند که خیلی از آنها به حزب توده تعلق داشتند که دست‌شان هم درد نکند. چون آنها اثر را ساختند و ما در شورای موسیقی و شعر صدا و سیما به آنها جهت دادیم.

یعنی شورای شعر و موسیقی صدا و سیما به‌عنوان یک نهاد نظارتی روی شعر و آهنگ سرودهای انقلابی اثرگذار بود؟

بیشتر سرودها نتیجه فعالیت‌های شخصی بود و به‌طور سیستماتیک تولید نمی‌شد. بنابراین ما روی شعر و آهنگ آثاری که تولید می‌شد نظارت و اثرگذاری نداشتیم اما جهت‌گذاری می‌کردیم و در نهایت کار تولید شده می‌بایست از منظر شعر و آهنگ در دو شورای مربوطه بررسی و تأیید شود. به‌طور مثال وقتی مرحوم آقای لطفی تصنیف سپیده یا همان ایران‌ ای سرای امید را به من دادند، آن را شنیدیم دیدیم کار عالی است.

خواننده‌ها و آهنگسازهای حرفه‌ای عمدتاً بر خلاف جهت انقلاب اسلامی حرکت می‌کردند؟

بیشتر آنها بعد از ۲۶ دی ماه که شاه ایران را ترک کرد و سقوط رژیم پهلوی قطعی شده بود وارد میدان شدند و سرودهای انقلابی ساختند. برخی از آنها چنگ می‌انداختند که دستاوردهای انقلاب را مال خود کنند. حتی منافقان با چنین دیدگاهی سرود «بهار آزادی» را با شعری از فرخی یزدی منتشر کردند که می‌گفت: اگر خدا به من فرصتی دهد یک روز/ کشم ز مُرتَجِعین انتقامِ آزادی. این سرود پخش می‌شد و سرچهارراه‌ها افراد ریشو را با انگشت نشان می‌دادند و می‌گفتند اینها مرتجعین هستند و ما انتقام آزادی را از همین‌ها می‌گیریم. یک عده دیگری هم به قول معروف اصلاً در باغ نبودند و به واسطه اینکه آهنگساز یا شاعر بودند، سفارش کار انقلابی را هم می‌پذیرفتند. مثلاً آقای راغب در مصاحبه‌ای گفت ما داشتیم کار خودمان را می‌کردیم اما نمی‌دانستیم کجا می‌رویم تا حمید شاهنگیان آمد و دو بال پرواز به ما داد و فهمیدیم با موسیقی چه کارهایی می‌شود کرد.

جالب است که با گذشت چند دهه، مردم هنوز خواننده‌ها و بعضا شاعران سرودهای انقلابی را می‌شناسند اما برخی دیگر از یادها رفته‌اند.

همین‌طور است، هنرمندانی مثل احمد علی راغب و محمد آزرم که دل پاکی داشتند، خدا هدایت‌شان کرد و به همه چیز رسیدند اما عده دیگری که به دنبال منافع شخصی بودند با گذشت زمان از یادها رفتند و دست‌شان هم به جایی‌بند نشد.

در فاصله یک سال مانده به پیروزی انقلاب، سرودهای زیادی ساخته شد. نخستین اثری که به‌عنوان سرود انقلابی بر سر زبان‌ها افتاد کدام بود؟

نخستین سرود همان ۱۷شهریور روز ننگ توست بود که ۶ مهر ۱۳۵۷ به‌عنوان شاعر، خواننده و آهنگساز آن را ساختم و بعد از کشتار ۱۷شهریور بر سر زبان‌ها افتاد. البته مردم به‌طور خودجوش یک تغییراتی به شعر این سرود داده بودند. یادم هست که عده‌ای در پل چوبی می‌گفتند ۱۷شهریور روز ننگ شاه و با این‌ترفند شخص شاه را مورد خطاب قرار می‌دادند. به همین دلیل می‌گویم هسته‌ای اصلی سرودهای انقلابی بین مردم شکل گرفت.

اتفاقاً واقعه ۱۷شهریور هم با همین سرود به عامل وحدت مردم و رسوایی رژیم شاه تبدیل شد. به‌طور کلی موسیقی چه قدر در وفاق و همبستگی مردم مقابل رژیم پهلوی و در نهایت پیروزی انقلاب نقش داشت؟

به ضرس قاطع می‌گویم تنها هنری که توانست حوادث قبل و بعد از پیروزی انقلاب را در حافظه تاریخی مردم ثبت کند موسیقی با کلام بود؛ یعنی ترکیب شعر و آهنگ. حمید سبزواری ۶۰ سال شعر می‌گفت اما فقط ۲درصد مردم او را می‌شناختند. وقتی شعر حمید سبزواری با موسیقی تلفیق شد و کار «خمینی‌ ای امام» به گوش مردم رسید به‌طور ناگهانی مشهور شد و این معجزه موسیقی است.

من در کشتار ۱۷شهریور و قتل عام مردم در سرچشمه، بین مردم بودم اما کاری که در باره ۱۷شهریور ساخته شد آن حادثه را ماندگار کرد. شاید کشتار شب اول محرم ۱۳۵۷ در میدان خراسان از نظر فجیع بودن دست‌کمی از ۱۷ شهریور نداشت اما حادثه ۱۷شهریور به واسطه همان سرود ۱۷شهریور به خیزش ملی تبدیل شد. حتی ۱۳ آبان در مقایسه با کشتار ۱۷شهریور و میدان خراسان و سرچشمه حادثه به مراتب کوچک‌تری بود.

ماجرا از این قرار بود که یکسری دانشجو در دانشگاه مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و یکی از آنها شهید شد. مردم هم لااله‌الاالله‌گویان شهید را تشییع کردند. من روی این حادثه سرود لااله‌الاالله‌ را ساختم که می‌گفت: با سرود لااله‌الاالله، می‌رویم به راه پاک روح‌الله. حادثه ۱۳ آبان هم این‌ گونه در حافظه جمعی مردم ثبت شد. به عبارتی می‌توانم بگویم که تعبیر احمد علی راغب درست بود که می‌گفت موسیقی انقلاب دو بال پرواز به ما داد.

کد خبر 829120 برچسب‌ها انقلاب‌ اسلامی‌ ایران تهران تاریخ انقلاب اسلامی ایران

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: انقلاب اسلامی ایران تهران تاریخ انقلاب اسلامی ایران سرودهای انقلابی پیروزی انقلاب سرود انقلابی ساخت سرودهای خواننده ها رژیم پهلوی شعر و آهنگ شکل گرفت حرفه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۴۵۶۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میدان داری مردم و دولت پیش نیاز تحول فرهنگی است

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید احمد علم الهدی در خطبه سیاسی نماز جمعه این هفته که با حضور پرشور زائران و مجاوران در حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به ابعاد فرهنگی و دستاوردهای گسترده عملیات وعده صادق اظهار کرد: این روزها نقل هر محفل و مجلسی، صحبت پیرامون دستاوردها و پیامدهای عملیات وعده صادق است و عمدتاً این موردتوجه است که چقدر از این موشک‌ها به هدف نشسته و چند درصد رهگیری شده اما آنچه مهم‌تر از همه بود، اراده قوی، قدرتمند و مقتدرانه نیروهای مسلح ایران بود که اسرائیل را ذلیل کرد، هیمنه آن را درهم شکست و قلب مسلمانانی را که حکام آنها، افراد دست نشانده، سرسپرده و بی لیاقت وابسته به جهان استکبار بودند، شاد کرد.

ایشان افزود: تمجیدی که از این عملیات در سطح عالم صورت گرفت، نسبت به ملتی بود که ۴۵ سال است در معرض تهاجمات و تحریم‌های پیوسته دشمن هستند اما نه تنها عقب ننشسته اند بلکه امروز در این منطقه پربلا میدان داری می‌کنند.

ضرورت صیانت از فرهنگ انقلابی در جامعه

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی با تأکید بر ضرورت حفظ فرهنگ انقلابی در اقشار مختلف مردم و به خصوص جوانان خاطرنشان کرد: آن چیزی که نسل جوان ما باید درباره آن بیندیشد و ابعاد و سرمنشأ آن را دنبال کند، همین روحیه و فرهنگ انقلابی است. شما که شاهد این قهرمانی و قدرت هستید، امروز آن را لمس می‌کنید اما پیش از اینها، در دفاع مقدس بود که جهان درک کرد ایرانی‌ها حتی اگر هم با گوشت و پوست باشد اما در فتح المبین و خیبر عقب نشینی نمی‌کنند.

ایشان ادامه داد: یک عده افراد کوتاه فکر و اندک اندیش بودند که از همان روزهای اول به امام (ره) می‌گفتند شما با چه قدرتی می‌خواهید به مصاف شاهی بروید که دنیا پشت سر اوست اما هدف برآورده شد، مردم آمدند، این نهضت را به سرانجام رساندند و با سینه خشک به مصاف گلوله داغ رفتند تا کربلایی که شنیده ایم و شنیده اید، یکبار دیگر در خیابان‌های مشهد و تهران و تبریز و قم و اصفهان تکرار شود. اراده این ملت، پرورش یافته بر بستر انقلابی است که در فرهنگ خداباوری ریشه دارد. امام بزرگوار به مردم در این خط جهت داد و اندیشه‌ای را نهادینه کرد که در اراده انقلاب، دفاع مقدس و اکنون عملیات وعده صادق نمود پیدا می‌کند.

نیازمند تجدیدحیات فرهنگی هستیم

عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: امروزه این نگرانی وجود دارد که نکند فرهنگ انقلابی گری در جامعه و به خصوص نسل جوان توسط دشمن براندازی شود. وقتی بینش‌های انقلابی رو به ضعف بگذارد و چشم‌ها متوجه زرق و برق جریان‌های مادی باشد، بدیهی است که این فرهنگ تضعیف شود و آن زمان است که آن اراده قوی رو به ضعف خواهد گذاشت

ایشان تأکید کرد: ما به یک تحول و تجدید حیات فرهنگی نیاز داریم تا نسل آینده بتواند در بستری از جهت گیری های انقلابی ملت رشد کند. این تحول هم باید از ناحیه ملت و دولت به صورت همزمان باشد؛ ملتی که فراتر از فرهنگ مشتری مداری در میدان باشد و دولتی که مافوق یک ناصح مشفق، برای صیانت از فرهنگ هزینه بدهد.

آیت الله علم الهدی گفت: اینکه شما بنده را ببینید و بابت حضور بانوان بدحجاب در بافت پیرامون حرم گلایه کنید، این همان منطق مشتری مداری است. عزیز من، فقط به گفتن ما نیست بلکه مردم و به خصوص جوانان متدین ما باید خودشان میدان داری کنند. از سوی دیگر، حکومت هم باید فراتر از یک ناصح مشفق، در میدان باشد و هزینه‌های اجرای فرهنگ را بپردازد چون صیانت از فرهنگ، هزینه دارد. نمی‌شود ما در سازمان برنامه و بودجه بنشینیم برای همه چیز کشور برنامه ریزی کنیم و بعد دست آخر ببینیم چقدر پول باقی ماند و همان خرج فرهنگ باشد.

ایشان بیان کرد: اگر مردم بخواهند یک گوشه بنشینند، تماشاچی باشند و بگویند آقای خطیب نماز جمعه، آقای نیروی انتظامی، شما بیا این ناهنجاری را درست کن، اینطور نمی‌شود! برادران و خواهران، جهت گیری انقلاب در جامعه ما با میدان داری مردم محقق می‌شود.

مراقب تکرار و تحریف کلام رهبری باشیم

امام جمعه مشهد با انتقاد از تحریف کلام و منطق رهبر معظم انقلاب در میدان عمل اظهار کرد: مایه تأسف است که امروزه شاهد تکرار و تحریف منطق رهبری در سطح مسئولان هستیم. به طور مثال، اوامر قطعی و صادرشده از ناحیه ولایت در مسائل فرهنگی به جای اینکه عمل شود، موردتکرار مستمر قرار می‌گیرد و مسئولین به صورت پیوسته همان چیزی را می‌گویند که رهبری فرموده اند. این چه بساطی است؟ رهبری می‌فرماید که عمل شود، نه اینکه شما تکرار کنید.

ایشان افزود: از یک جنبه دیگر، همین بحث جذب حداکثری که یکی از راهبردهای مقام معظم رهبری و به این معناست که همه جریانات دولتی و تشکل‌های مردمی همت کنند تا افراد از جریان‌های لائیک و لامذهب خارج و به جمعیت انقلابی افزوده شوند. این مبنای کلام و عمل است اما گاهی اوقات حرکت‌های ضدارزش و ناهنجاری در فلان برنامه تلویزیونی یا فلان نهاد حکومتی اجرا می‌شود که وقتی پیگیر می‌شویم، جواب می‌دهند به خاطر جذب حداکثری است. کدام جذب؟ می‌خواهید به بهانه پرکردن سبد جمعیت انقلابی، همان کسانی را هم که انقلابی هستند، از خود برنجانید؟

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: مثلاً همین اواخر، اینکه پیوسته بر بازگشت عناصر ناپاک، ضدانقلاب و خارج نشین تأکید می‌شود، این از همان مصادیق تحریف است. وقتی هم که سوال می‌کنیم می‌گویند به خاطر جذب حداکثری. عزیزان من، حداکثری که با آوردن اینها جذب می‌شود، نه جذب شما بلکه جذب همین افراد می‌شود. این چه منطقی است که شما دارید؟

ایشان با اشاره به آیه ۱۱۲ سوره مبارکه هود ادامه داد: خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ» یعنی اگر شما در جریان استقامت خود، یک اراده قوی در مردم ایجاد کردید اما پاسدار آن نبودید، این طغیان در برابر نعمتی است که خداوند بینا به شما عنایت کرده و در درگاه پروردگار حساب و کتاب خواهد شد. برادران و خواهران، عزیزان من، مبنای عمل این است. کسانی که در بعضی حرکت‌ها و جریان‌های مردمی، مدعی توسعه فرهنگ دینی هستند، باید بیایند جامعه دینی را توسعه بدهند. این همان تحولی است که هم برپایه دستگاه‌های حکومتی و هم مبتنی بر اراده مردمی، می‌تواند منجر به اقتدار مضاعف ملت در عرصه‌های مختلف شود.

کد خبر 6089034